Vragen en antwoorden over opvang van asielzoekers

Algemeen

Het Rijk heeft een dringend beroep op de gemeenten gedaan om nu op zoek te gaan naar mogelijke locaties voor permanente opvang van asielzoekers. Die oproep is zo dringend omdat er nu al een tekort aan plekken is. Gemeenten moesten uiterlijk 1 april 2023 een regionaal voorstel indienen bij de provincie. Daarom is de zoektocht naar mogelijke locaties in onze regio Kennemerland door de verschillende gemeenten al gestart. Lees meer op de website van Rijksoverheid 

Vluchtelingen, asielzoekers, statushouders, noodopvang, asielzoekerscentra – wat is wat?

• Vluchtelingen: mensen die hun eigen land ontvluchten vanwege vervolging, oorlog of geweld, en die bescherming zoeken in een ander land
• Asielzoekers: mensen die hun eigen land ontvluchten en asiel aanvragen in een ander land. Ze moeten aantonen dat ze vluchten voor vervolging of gevaar en in aanmerking komen voor bescherming onder internationaal recht. Asielzoekers worden tijdens de behandeling van hun asielaanvraag opgevangen in asielzoekerscentra (AZC’s)
• AMV: alleenstaande minderjarige vreemdeling: is bij aankomst in Nederland jonger dan 18 jaar (minderjarig), komt van buiten de Europese Unie (EU), is naar Nederland gekomen zonder ouder(s) of een andere persoon die het gezag over de jongere heeft
• Statushouders: mensen die een asielverzoek hebben ingediend en een verblijfsvergunning hebben gekregen (‘verblijfsstatus’). Vanaf dat moment hebben ze ook recht op een woning in Nederland
• Noodopvang: tijdelijke opvang voor asielzoekers, die vaak net zijn aangekomen in Nederland, en wachten op verdere verwerking van hun asielaanvraag. Het COA heeft op dit moment te weinig plekken. Om toch iedereen die in Nederland asiel aanvraagt op te kunnen vangen, zijn extra opvanglocaties nodig; de tijdelijke noodopvang door gemeenten
• Crisisnoodopvang: een vorm van opvang die bedoeld is voor mensen die op korte termijn en acuut een veilige plek nodig hebben omdat ze zich in een crisissituatie bevinden. Officieel is dit voor de duur van 72 uur
• Asielzoekerscentra: dit zijn speciale opvangcentra voor asielzoekers, waar ze kunnen verblijven terwijl hun asielverzoek wordt verwerkt

Wat doet de gemeente?

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de crisisnoodopvang van asielzoekers en zorgen nu voor tijdelijke noodopvanglocaties. Daarnaast zoeken gemeenten alvast naar locaties voor de permanente opvang van asielzoekers, oftewel asielzoekerscentra. Ook al is de spreidingswet nog niet van kracht. De verplichting voor gemeenten om opvanglocaties voor asielzoekers te realiseren, komt in de spreidingswet. De mogelijke AZC-locaties worden opgegeven aan het COA om verder te onderzoeken.

Wat doet het COA?

Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) zorgt voor de opvang van asielzoekers in Nederland tijdens de asielprocedure. Het COA biedt onderdak, begeleiding en zorg aan asielzoekers tijdens hun verblijf in Nederland. Dit is vanaf het moment dat zij zich melden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) tot aan het moment dat zij een definitieve verblijfsstatus hebben gekregen of terugkeren naar hun land van herkomst.
Het COA zorgt voor opvanglocaties door heel Nederland, zoals asielzoekerscentra (AZC's), noodopvanglocaties en kleinschalige opvanglocaties. Het COA biedt asielzoekers in de opvang ook voorzieningen zoals maaltijden, medische zorg, juridische ondersteuning en activiteiten gericht op taalverwerving en integratie.

Nadat een mogelijke AZC-locatie is doorgegeven aan het COA, wordt de locatie onderzocht door het COA. Een locatieonderzoek door het COA bestaat uit verschillende onderdelen om te bepalen of een locatie geschikt is voor de opvang van asielzoekers. Hieronder staan enkele van de belangrijkste aspecten van een locatieonderzoek:

• Ruimte: De locatie moet voldoende ruimte bieden voor de opvang van asielzoekers. Er moet bijvoorbeeld genoeg ruimte zijn voor slaapkamers, sanitaire voorzieningen, eetruimtes en recreatie
• Toegankelijkheid: De locatie moet goed bereikbaar zijn voor hulpdiensten en voorzieningen zoals winkels, scholen en openbaar vervoer
• Veiligheid: De locatie moet veilig zijn voor zowel de asielzoekers als de omgeving. Er moet bijvoorbeeld voldoende toezicht zijn en er mogen geen veiligheidsrisico's zijn
• Omgevingsfactoren: Er moet rekening gehouden worden met de omgevingsfactoren, zoals geluidsoverlast en milieuvervuiling
• Beschikbaarheid van voorzieningen: Er moet voldoende toegang zijn tot voorzieningen zoals gezondheidszorg, onderwijs, en openbaar vervoer
• Maatschappelijke acceptatie: Er moet voldoende draagvlak zijn bij de lokale gemeenschap voor de opvang van asielzoekers op de betreffende locatie
• Juridische aspecten: Er moet rekening gehouden worden met eventuele juridische beperkingen en vereisten voor de locatie

Het locatieonderzoek door het COA heeft als doel om een geschikte locatie te vinden voor de opvang van asielzoekers die voldoet aan de hierboven genoemde aspecten. Is de locatie geschikt, dan huurt of koopt het COA de locatie om er een asielzoekerscentrum te realiseren en wordt er een overeenkomst gesloten met de gemeente. Lees meer over de rol en taken van het COA bij het openen van een AZC 

Opvang asielzoekers in de regio Kennemerland

Hoeveel asielzoekers moeten gemeenten in de regio Kennemerland opvangen?

Van de samenwerkende gemeenten in de regio Kennemerland wordt verwacht dat zij locaties klaar maken voor de opvang van 2043 personen. Dit aantal wordt in principe als volgt verdeeld over de gemeenten:

• Beverwijk: 160
• Bloemendaal: 90
• Haarlem: 620
• Haarlemmermeer: 607
• Heemskerk: 149
• Heemstede: 105
• Uitgeest: 51
• Velsen: 261

Wanneer moet het gezamenlijke regionaal plan klaar zijn?

De provincie wilde voor 1 april 2023 van alle gemeenten een regionaal plan met mogelijke AZC locaties ontvangen. Het plan in Kennemerland wordt als concept naar de provincie gestuurd, omdat de gemeenteraden de uiteindelijke voorkeurslocaties vaststellen. De locaties worden daarna opgegeven aan het COA als voorkeurslocaties om verder te onderzoeken.

Alle gemeenten hebben afzonderlijk mogelijke locaties aangeleverd voor het regionale plan. Dit regionaal plan is op 28 maart 2023 door de colleges van de 9 gemeenten vastgesteld, en is als concept doorgestuurd naar de provincie. De gemeenteraden kunnen hierop hun zienswijze geven. Gemeenteraden moeten instemmen met de voorkeurslocaties in hun gemeente. Als de gemeenteraad een locatie afwijst, zal er een alternatief voorstel voor een locatie moeten komen: de opvangopgave wordt namelijk een wettelijke verplichting.

Om welke mensen gaat het? En waar komen ze vandaan?

Het gaat om mensen van diverse leeftijden en nationaliteiten, en alleengaanden, volwassenen, kinderen en gezinnen die asiel aanvragen in Nederland. De samenstelling van deze groep verandert doorlopend. Het is daarom niet mogelijk om duidelijke uitspraken te doen over wie er naar welke regiogemeenten zal komen. Het COA spant zich in om tot een evenwichtige samenstelling van bewoners te komen.

Wie betaalt een AZC en de opvang?

Het COA is verantwoordelijk voor de exploitatie van de locaties en daarmee ook voor de kosten. Zij kopen de grond of het gebouw, of zij huren het van de gemeente, of zij huren het van de eigenaar van de grond of het gebouw.

Wie bepaalt uiteindelijk of het AZC er komt?

De gemeente en het COA. De gemeenteraad besluit welke locatie(s) in aanmerking komt voor een AZC. De gemeenteraden in de regio praten hier in april en mei 2023 over. Het COA besluit of de locatie geschikt is of geschikt gemaakt kan worden voor een AZC. Is de locatie geschikt, dan sluit het college van de gemeente een bestuursovereenkomst met het COA.

Mogen omwonenden meebeslissen over of en waar het AZC komt?

Omdat het een wettelijke verplichting is kan dat niet. Inwoners kunnen wel betrokken worden bij het ‘hoe’. Denk aan de leefbaarheid en veiligheid rondom een AZC, zoals onder andere verkeer/(loop)routes, de inrichting van de buitenruimte (bankjes, hagen, fietsenstalling), organisatie van het op te richten centrum, wenselijke communicatie, waar kunnen inwoners terecht met klachten, incidenten, werkgelegenheid en dergelijke.

Opvang asielzoekers in Bloemendaal

Wat zijn de mogelijke AZC-locaties in de gemeente Bloemendaal?

Gemeente Bloemendaal ziet de volgende locaties als mogelijke locaties voor een asielzoekerscentrum:

• Sparrenlaan 9/9A, voor maximaal 30 jonge minderjarige asielzoekers
• Westelijke Randweg 1, voor ongeveer 60 asielzoekers 

Hoe worden (direct-) omwonenden hierover geïnformeerd?

We houden omwonenden op de hoogte via onze website, het Bloemendaals Nieuwsblad en via digitale nieuwsbrieven.  

Volgens welke criteria zijn de 2 locaties gekozen?

• Perceel grond heeft bestaande bebouwing
• Perceel is eigendom van gemeente of van eigenaar die voor opvang openstaat
• Opvangmogelijkheid is passend binnen bestemmingsplan
• Is niet voorzien voor opvang van Oekraïense vluchtelingen
• Is op korte termijn beschikbaar 
• Is op korte termijn bruikbaar of bruikbaar te maken
• Is op loop- of fietsafstand van voorzieningen
• Is goed bereikbaar

Hoe is de locatielijst waaruit de twee locaties zijn gekozen tot stand tot stand gekomen?

Bij de zoektocht naar mogelijk geschikte locaties zijn we uitgegaan van de locatielijst die in 2020 is gebruikt toen we plekken zochten voor de huisvesting van statushouders. Die lijst is opgeschoond. Sommige locaties zijn op dit moment niet meer beschikbaar of worden op korte termijn ingezet voor woningbouw. Daarnaast is gekeken naar een goede spreiding over de dorpskernen. De genoemde lijst uit 2020 is daarnaast aangevuld met nieuwe locaties. 

Wanneer is de locatielijst gedeeld met de gemeenteraad en inwoners?

Er ligt een grote opgave voor gemeentes om verschillende doelgroepen op te vangen, zoals Oekraïners en statushouders en straks dus ook asielzoekers. In deze zoektocht hebben wij een lijst met verschillende locaties opgesteld om al deze mensen te kunnen opvangen. De lijst is 9 mei 2023 gedeeld met de gemeenteraad en staat op deze website.